یاقوت چترود دیگر نمی‌درخشد
خبرگزاری مهر – گروه استانها: شهر چترود در شهرستان کرمان، با پیشینه‌ای طولانی در تولید انار مرغوب، زمانی به‌عنوان یکی از مراکز مهم تولید این میوه در استان کرمان شناخته می‌شد. انارهای این منطقه به دلیل طعم بی‌نظیر، رنگ شفاف و کیفیت عالی، نه تنها در بازارهای داخلی بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز محبوبیت داشتند. با این حال، این محصول استراتژیک طی سال‌های اخیر با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است که هم بر کیفیت و هم بر کمیت تولید آن تأثیر گذاشته است.
شیوع آفت کرم گلوگاه؛ تهدیدی جدی برای باغات انار
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که باغات انار چترود با آن مواجه هستند، شیوع گسترده آفت کرم گلوگاه انار است. این آفت که به‌ویژه در مناطق گرم و خشک شیوع بیشتری دارد، موجب آسیب جدی به میوه و کاهش کیفیت محصول شده است. کرم گلوگاه با ورود به داخل میوه، هسته‌ها را آلوده کرده و موجب ریزش و غیرقابل مصرف شدن انارها می‌شود. کشاورزان محلی به دلیل عدم دسترسی کافی به روش‌های پیشرفته کنترل آفات، نظیر استفاده از تله‌های فرمونی و مبارزه بیولوژیک، به‌طور مداوم با خسارات سنگین مواجه هستند.
بحران آب و تأثیر آن بر تولید انار
کمبود آب، دیگر عامل مهمی است که تولید انار در چترود را تحت تأثیر قرار داده است. با کاهش منابع آبی در استان کرمان و عدم مدیریت صحیح منابع موجود، بسیاری از باغداران مجبور شده‌اند سطح زیر کشت خود را کاهش دهند یا از روش‌های سنتی آبیاری که بهره‌وری پایین‌تری دارند، استفاده کنند. این مشکل در کنار تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها، به‌طور مستقیم بر رشد درختان انار و کیفیت محصول نهایی تأثیر گذاشته است.
اقتصاد محلی در سایه بحران تولید انار
اقتصاد بسیاری از خانواده‌های چترودی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به تولید انار وابسته است. کاهش کمیت و کیفیت این محصول، درآمد کشاورزان را به‌شدت کاهش داده و وضعیت معیشتی آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. علاوه بر کشاورزان، مشاغل مرتبط با فرآوری، بسته‌بندی و فروش انار نیز دچار افت درآمدی شده‌اند. این وضعیت به کاهش رونق اقتصادی منطقه و افزایش مهاجرت نیروی کار به شهرهای بزرگ‌تر منجر شده است.
نقش دولت و مسئولان محلی در مدیریت بحران
اگرچه کشاورزان چترودی انتظار دارند دولت و مسئولان محلی اقدامات مؤثری برای حل این مشکلات انجام دهند، اما تاکنون برنامه‌های اجراشده کافی نبوده‌اند. برخی از کشاورزان به استفاده از روش‌های نوین آبیاری قطره‌ای روی آورده‌اند، اما هزینه‌های بالای نصب این سیستم‌ها، برای بسیاری از باغداران قابل‌تحمل نیست. همچنین، آموزش‌های کافی برای کنترل آفات و مدیریت باغ‌ها به شیوه‌های علمی به کشاورزان ارائه نشده است. این کمبودها، نیاز به حمایت جدی‌تر دولت و نهادهای مرتبط را دوچندان می‌کند.
راهکارهای پیشنهادی برای احیای تولید انار چترود
اجرای برنامه‌های گسترده مبارزه با آفت کرم گلوگاه، از طریق توزیع یارانه‌ای سموم استاندارد و تله‌های فرمونی، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش خسارات داشته باشد. ترویج سیستم‌های نوین آبیاری قطره‌ای و ارائه تسهیلات مالی به کشاورزان برای نصب این سیستم‌ها، یکی از راهکارهای کلیدی مدیریت بحران کم‌آبی است.
برگزاری دوره‌های آموزشی برای آشنایی با روش‌های نوین کشاورزی و بهره‌وری بیشتر از منابع موجود، می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. حمایت از صنایع فرآوری و بسته‌بندی انار و ایجاد بازارهای جدید داخلی و خارجی می‌تواند درآمد کشاورزان را افزایش دهد. ارائه تسهیلات بانکی با بهره پایین به کشاورزان و پرداخت خسارت به آسیب‌دیدگان ناشی از آفات یا خشکسالی، از جمله اقدامات ضروری است.
چشم‌انداز آینده؛ مقابله با آفت و احیای تولید انار در چترود
برای بررسی دقیق‌تر راهکارهای مقابله با آفت کرم گلوگاه انار، با علی محمدی، کارشناس گیاه‌پزشکی و استاد دانشگاه کرمان، گفت‌وگویی داشتیم. او در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: کرم گلوگاه انار یکی از جدی‌ترین تهدیدات برای باغات انار در مناطق گرم و خشک است، اما با استفاده از روش‌های علمی و برنامه‌ریزی‌شده می‌توان خسارات آن را به حداقل رساند.
وی گفت: برخی از این راهکارها عبارت‌اند از: حذف بهداشتی میوه‌های آلوده: جمع‌آوری و دفن میوه‌های آسیب‌دیده یا ریخته‌شده زیر درختان، یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کنترل آفت است. این کار مانع از گسترش تخم‌ریزی آفت در باغات می‌شود.
نصب تله‌های فرمونی برای جذب و نابودی حشرات بالغ می‌تواند در کاهش جمعیت آفت نقش بسزایی داشته باشد. این روش به‌ویژه برای باغداران کوچک‌مقیاس به‌صرفه و کاربردی است. وی عنوان کرد: بهره‌گیری از دشمنان طبیعی کرم گلوگاه، نظیر برخی گونه‌های زنبورهای پارازیتوئید، به‌عنوان یک روش زیست‌محیطی و پایدار توصیه می‌شود.
این کارشناس گیاه پزشکی گفت: هرس منظم درختان انار و باز نگه‌داشتن تاج درختان، موجب کاهش رطوبت محیط و جلوگیری از شیوع آفت می‌شود. پوشاندن میوه‌ها با کیسه‌های توری یا استفاده از مواد طبیعی برای محافظت از میوه‌ها در برابر تخم‌ریزی آفت، روشی کارآمد است که در برخی مناطق موفقیت‌آمیز بوده است. آبیاری منظم و اصولی می‌تواند در کاهش تنش درختان و افزایش مقاومت آن‌ها در برابر آفات مؤثر باشد.
وی گفت: در مواردی که شیوع آفت به مرحله بحرانی می‌رسد، استفاده از سموم خاص و کم‌خطر تحت نظر کارشناسان توصیه می‌شود. این سموم باید به‌گونه‌ای انتخاب شوند که کمترین تأثیر منفی بر محیط زیست و کیفیت میوه داشته باشند.
وی افزود: رفع بحران‌های کشاورزی، از جمله مبارزه با آفات، نیازمند هماهنگی میان کشاورزان، نهادهای دولتی و محققان است. اگر باغداران از آموزش‌های لازم برخوردار شوند و امکانات کافی در اختیار آن‌ها قرار گیرد، می‌توانیم شاهد بازگشت روزهای طلایی تولید انار در چترود باشیم.
با اجرای این راهکارها و حمایت همه‌جانبه از کشاورزان، امید می‌رود انار چترود دوباره جایگاه پیشین خود را در بازارهای داخلی و خارجی به دست آورد و به احیای اقتصاد محلی کمک کند.
مشکلات معیشتی کشاورزان؛ روایت یک باغدار چترودی
حسن احمدی، یکی از کشاورزان قدیمی چترود، که سال‌ها از باغات انار خود درآمد کسب کرده، درباره مشکلات معیشتی ناشی از افت تولید انار به خبرنگار مهر می‌گوید: «ما کشاورزها تمام زندگی‌مان به این باغ‌ها وابسته است. قبلاً انارهای چترود توی بازار کرمان و حتی شهرهای دیگر حسابی مشتری داشت. درآمدمان خوب بود، خرج زندگی درمی‌آمد و حتی چیزی برای پس‌انداز می‌ماند؛ اما الان اوضاع خیلی فرق کرده است، از یک طرف، آفت کرم گلوگاه خیلی از میوه‌ها مان را خراب می‌کند و از طرف دیگر، کمبود آب باعث شده درخت‌ها آن طوری که باید بار ندهند. به‌خاطر همین مشکلات، محصولی که برداشت می‌کنیم، نصف یا حتی کمتر از چیزی شده که قبلاً بود. خرج کود، سم و کارگر خیلی زیاد شده، ولی درآمدمان اصلاً جواب نمی‌دهد. پارسال مجبور شدم بخشی از زمین رو بفروشم تا بدهی‌هایم را بدهم. خیلی از همکارانمان هم که باغ کوچیک‌تری دارند، یا کلاً کشاورزی رو ول کرده اند یا برای کارگری به شهرهای دیگر رفته اند».
او ادامه می‌دهد: بزرگ‌ترین مشکل ما این است که حمایتی از طرف دولت نمی‌بینیم. هزینه سموم و تجهیزات جدید برای ما خیلی سنگین است. مثلاً برای نصب سیستم آبیاری قطره‌ای باید وام بگیریم، ولی وامی که می‌دهند، یا بهره‌اش بالاست یا گرفتنش اینقدر سخت و طولانی است که آدم پشیمان می‌شود.
وی بیان کرد: بازار فروش هم مشکل دارد؛ اناری که سالم باشد و کیفیت خوبی داشته باشد، به قیمت پایین از ما می‌خرند، ولی وقتی به دست دلال‌ها و بازار می‌رسد، قیمت آن چند برابر می‌شود. کشاورز این وسط همیشه ضرر می‌کند. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، باغ‌های انار چترود یکی‌یکی از بین می‌روند و زندگی ما هم نابود می‌شود.
احمدی، در پایان با حسرت می‌گوید: این زمین‌ها از اجدادمان به ما رسیده است، ولی با این شرایط نمی‌دانم بچه‌هایمان می‌توانند ادامه بدهند یا نه. همه چیز بستگی به این دارد که مسئولان فکری اساسی برای ما کشاورزان کنند. ما چیزی جز حمایت و توجه نمی‌خواهیم. فقط می‌خواهیم بتونیم زندگی کنیم و انار چترود را دوباره به روزهای اوجش برگردانیم.
شغل اصلی مردم در استان کرمان کشاورزی است اما مشکلات زیادی نیز در مسیر فعالیت این افراد قرار دارد که شیوع آفت‌های مختلف در سال‌های اخیر از جمله این مشکلات است.
