موزه‌ای در جیرفت که ۵ رئیس جمهور به خود دید و افتتاح نشد
خبرگزاری مهر – گروه استانها: تمدن باستانی جیرفت، که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های شناخته‌شده جهان محسوب می‌شود که گنجینه‌ای بی‌نظیر از آثار تاریخی و فرهنگی را در دل خود جای داده است. از زمان کشف آثار ارزشمند این تمدن در منطقه هلیل رود، ساخت موزه‌ای برای نگهداری و نمایش این آثار در دستور کار قرار گرفت؛ اما اکنون پس از گذشت بیش از دو دهه از طرح این ایده، موزه منطقه‌ای جیرفت همچنان در وضعیت نیمه‌تمام قرار دارد و وعده‌های مکرر مسئولان برای تکمیل آن، هنوز به نتیجه نرسیده است.
در این گزارش، به بررسی سابقه کلنگ‌زنی موزه، چالش‌های پیش‌رو، وعده‌های محقق‌نشده و ضرورت احداث این موزه پرداخته‌ایم.
سابقه کلنگ‌زنی و وعده‌های محقق‌نشده:
۱۳۸۳؛ آغاز ایده احداث موزه
در پی کشف آثار تاریخی منطقه هلیل رود، که نشان‌دهنده تمدنی کهن و پیشرفته بود، دولت وقت تصمیم گرفت موزه‌ای را برای نگهداری این آثار در جیرفت احداث کند. در مردادماه ۱۳۸۳، احداث این موزه در مصوبات دولت قرار گرفت و اولین وعده‌های مسئولان برای اجرای این طرح داده شد.
۱۳۸۴ ؛ وعده آغاز عملیات اجرایی
مسئولان سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۴ اعلام کردند که مراحل اولیه احداث موزه آغاز شده و اعتبار لازم برای این پروژه تأمین شده است؛ اما در عمل، اقدامی جدی در این زمینه صورت نگرفت.
۱۳۸۷ ؛کلنگ‌زنی موزه
پس از تأخیرهای متعدد، کلنگ احداث موزه منطقه‌ای جیرفت در سال ۱۳۸۷ به زمین زده شد. این موزه قرار بود ظرف چند سال به بهره‌برداری برسد و میزبان گنجینه‌های ارزشمند تمدن جیرفت باشد، اما در سال‌های بعد، به‌دلیل مشکلات مالی و کمبود بودجه، روند ساخت این موزه متوقف شد.
۱۳۹۴ ؛ احیای ردیف بودجه پس از ۱۲ سال بلاتکلیفی
در سال ۱۳۹۴، اعلام شد که بودجه‌ای برای احداث موزه جیرفت در نظر گرفته شده و این پروژه از بلاتکلیفی خارج خواهد شد. با این حال، به‌رغم تصویب بودجه، کار قابل‌توجهی در جهت تکمیل پروژه انجام نشد.
۱۴۰۱ ؛پیشرفت ۱۱ درصدی پس از ۱۵ سال!
در سال ۱۴۰۱، مسئولان میراث فرهنگی استان کرمان اعلام کردند که موزه جیرفت پس از ۱۵ سال، تنها ۱۱ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. این آمار نشان‌دهنده کندی شدید در اجرای این پروژه بود.
۱۴۰۳؛ وعده‌های جدید برای تخصیص اعتبار
در سال جاری، احمد بلندنظر، فرماندار وقت جیرفت، از اختصاص ۵۰۰ میلیارد ریال برای ادامه روند ساخت موزه خبر داد و گفت که قرار است سرعت اجرای پروژه افزایش یابد؛ با این حال، تجربه گذشته نشان داده که بسیاری از وعده‌های مشابه، عملی نشده‌اند و تکمیل این موزه همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در همین حال دو روز قبل وزیر میراث فرهنگی پس از بازدید از مراحل ساخت موزه گفته است که تکمیل این موزه نیاز به بودجه دارد.
دلایل تأخیر در تکمیل موزه
محمد حسنی، فعال میراث فرهنگی در گفتگو با مهر می‌گوید: مهم‌ترین دلیل تأخیر در ساخت موزه جیرفت، عدم تأمین بودجه کافی است؛ هرچند که در دوره‌های مختلف وعده‌هایی برای تأمین منابع مالی داده شده، اما اعتبارات تخصیص‌یافته کافی نبوده و این پروژه بارها متوقف شده است.
وی می‌افزاید: نبود همکاری مؤثر میان سازمان میراث فرهنگی، استانداری کرمان و سایر دستگاه‌های اجرایی، روند ساخت موزه را با مشکلات جدی مواجه کرده است. همچنین تصمیم‌گیری‌های ناهماهنگ و نبود مدیریت یکپارچه، باعث کندی پیشرفت این پروژه شده است.
وی ادامه می‌دهد: در سال‌های گذشته، تغییرات مداوم در مدیریت سازمان میراث فرهنگی و استانداری کرمان، موجب شده که ساخت موزه جیرفت در برخی دوره‌ها از اولویت خارج شود و هر بار که مدیران جدیدی منصوب شده‌اند، روند کار دچار وقفه شده و وعده‌های قبلی عملی نشده‌اند.
وی می‌گوید: تورم و افزایش هزینه‌های ساخت و ساز، یکی دیگر از عواملی است که تکمیل این موزه را دشوارتر کرده است؛ برآوردهای اولیه نشان می‌داد که تکمیل این موزه به اعتباری در حدود ۷ هزار میلیارد ریال نیاز دارد، اما با افزایش قیمت‌ها، این رقم احتمالاً چند برابر شده است.
محمد ابراهیمی، فعال فرهنگی استان کرمان نیز در خصوص ضرورت احداث این موزه به خبرنگار مهر می‌گوید: تمدن جیرفت یکی از کهن‌ترین تمدن‌های شناخته‌شده در ایران و جهان است و آثار کشف‌شده در این منطقه، از جمله سفالینه‌های منحصر به فرد، الواح گلی با خط ناشناخته و مجسمه‌های سنگی، دارای ارزش جهانی هستند.
وی با بیان اینکه ساخت موزه‌ای مجهز و استاندارد، برای حفاظت از این آثار ضروری است می‌افزاید: طبق اعلام مسئولان میراث فرهنگی، بسیاری از آثار تاریخی جیرفت در موزه‌های مختلف ایران و جهان نگهداری می‌شوند و در صورت تکمیل موزه جیرفت، امکان بازگرداندن این آثار ارزشمند به محل اصلی خود فراهم خواهد شد.
ابراهیمی، می‌گوید: موزه جیرفت می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری جنوب شرق ایران شناخته شودو با تکمیل این موزه، گردشگران داخلی و خارجی بیشتری به جیرفت سفر خواهند کرد که این امر تأثیر مثبتی بر اقتصاد منطقه خواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: احداث موزه‌ای استاندارد در جیرفت، می‌تواند زمینه‌ای برای تحقیقات علمی و پژوهشی در حوزه باستان‌شناسی فراهم کند، زیرا این موزه می‌تواند محلی برای مطالعات تخصصی و نمایش دستاوردهای علمی درباره تمدن جیرفت باشد.
چه باید کرد؟
دولت باید تأمین بودجه لازم برای تکمیل موزه جیرفت را در اولویت قرار دهد. تخصیص منابع مالی پایدار و برنامه‌ریزی دقیق برای هزینه‌کرد آن، می‌تواند روند اجرای پروژه را سرعت ببخشد.
با توجه به اهمیت موزه جیرفت، می‌توان از ظرفیت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و حتی حمایت‌های بین‌المللی برای تأمین بخشی از هزینه‌های این پروژه استفاده کرد و مشارکت شرکت‌های خصوصی در تأمین اعتبار از طریق مسئولیت‌های اجتماعی، می‌تواند گامی مهم در تکمیل این پروژه باشد.
ضروری است که نهادهای نظارتی، بر اجرای این پروژه نظارت دقیق داشته باشند و در صورت ادامه تأخیرها، مسئولان پاسخگو باشند. همچنین شفافیت در روند اجرایی و ارائه گزارش‌های منظم به مردم، می‌تواند اعتماد عمومی را افزایش دهد.
موزه منطقه‌ای جیرفت، که قرار بود نماد تمدن کهن این منطقه باشد، پس از دو دهه همچنان در وضعیت نیمه‌تمام باقی مانده است. وعده‌های مکرر مسئولان تاکنون نتیجه‌ای نداشته و این میراث ارزشمند، همچنان در انتظار تحقق وعده‌هاست. تأمین بودجه پایدار، همکاری میان نهادهای اجرایی و نظارت دقیق بر روند پیشرفت پروژه، می‌تواند به تحقق این هدف کمک کند.
با توجه به قدمت تاریخی و اهمیت جهانی تمدن جیرفت، تکمیل این موزه باید به‌عنوان یک اولویت ملی در نظر گرفته شود تا این گنجینه ارزشمند، در معرض دید جهانیان قرار گیرد.
