شهر «گور» جان می‌گیرد؟
به گزارش ایسنا، به نقل از برنا: در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شیراز یکی از پرجاذبه‌ترین و گمنام‌ترین شهرهای گردشگری ایران واقع شده، شهری که کاوش های باستان شناسی زیادی هم در آن صورت گرفته اما همچنان ناشناخته باقی مانده است.
اینجا شهر گور است، یکی از اولین شهرهای باستانی ایران و پایتخت ساسانیان که دارای پلان مهندسی است و به دلیل ساختار دایره‌ای‌شکل خود به عنوان اولین شهر دایره‌ای کشور شناخته می‌شود که اوج رونق آن در زمان حکومت هخامنشی بود، بعدها با به قدرت‌رسیدن اردشیر بابکان، آخرین پادشاه اشکانیان بار دیگر شهر بازسازی شد و با وسعت گرفتن آن و ساخت بناهای جدید دوباره شکوه خود را به دست آورد.
نقاشی های ۱۷۰۰ ساله در شهر گور
دوم مهرماه سال جاری بود که محمدثابت اقلیدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس از کشف نقاشی‌هایی به قدمت بیش از یک هزار و ۷۰۰ سال (اوایل قرن سوم میلادی) در محوطه آرامگاهی شهر گور در فیروزآباد خبر داد، نقاشی‌هایی که بر روی بدنه تابوت ساسانی در حین عملیات ساماندهی ترانشه آرامگاهی شهر گور کشف شد.
این نقاشی‌ها با استفاده از رنگ‌دانه‌های معدنی روی بستر گچی اجراشده‌اند در این نقاشی‌ها چهره‌ها به‌صورت نیم‌رخ و سه‌ربع رخ ترسیم شده است.
وی گفت: «در بخش شمال غربی منار شهر گور اتاقکی به ابعاد تقریبی ۸.۵۰ در ۹ متر با دیواره‌های خاکی وجود دارد که از داخل گچ‌اندود شده اند ودر دیواره شرقی این اتاقک، نقاشی دیواری‌ای به ابعاد ۶۰ در ۹۰ سانتی‌متر به چشم می‌خورد که با مقایسه آن‌ها با مورد مشابه در کاخ اردشیر و همچنین نوع رنگ و سبک، نقاشی‌ها بخشی از زندگی یا آیین خاصی از خانواده‌های اعیان و امپراتوری ساسانیان را روایت می‌کند.»
از سمت راست این نگاره به ترتیب، نقش مرد جوانی دیده می‌شود که به دلیل تخریب نیمی از نقش و پایین تنه، وضعیت قرارگیری آن مشخص نیست، فرم طراحی آن به صورت تمام تنه از روبه‌روست ولی چهره به صورت نیم رخ نقاشی شده است.
سمت چپ این نقش و چسبیده به آن، نقش زنی دیده می‌شود که با همان سبک نقش کناری اجرا شده با تغییر در رنگ لباس و روی زمینه قرمز که چیزی شبیه به بره روی دستان او قرار دارد. این نقش داخل یک کادر مستطیل با زمینه سبز روشن قرار دارند و یک کادر دیگر به فاصله ۵ سانتی متری در سمت چپ آن و کامل موازی با کادر کناری وجود دارد که با زمینه صورتی دو نقش انسانی در آن ترسیم شده است که از نظر سبک اجرا کاملا مشابه نقاشی‌های سمت راستی هستند.
همکاری با موسسه آزمایشگاهی در توکیو و دانشگاه اوربینو ایتالیا محقق نشد
علیرضا عسگری چاوردی مدیر پیشین پایگاه شهر گور در این باره به خبرنگاران گفت: در دورانی که مدیر بودم تمام تلاشم این بود تا عرصه و حریم شهر گور در سطح ملی و بین‌المللی به یک تثبیت برسد که با اتکا به آن عرصه و حریم ثبت جهانی شد.
وی افزود: از سویی به دلیل اهمیت نقاشی‌های به دست آمده در شهر گور آنالیزها و آزمایشات آن را تکمیل و فتوگرامتری کردیم و با یک موسسه آزمایشگاهی در توکیو و دانشگاه اوربینو ایتالیا یک برنامه‌ریزی داشتیم که مقرر شد که هم فضای نقاشی‌ها را برای ما به سایت گردشگری تبدیل کنند و هم استحکام‌بخشی نقاشی‌ها را انجام دهند که متاسفانه علی رغم امضا تفاهم‌نامه این امر محقق نشد.
چاوردی تصریح کرد: ما مسیر گردشگری را به طول یک کیلومتر در شهر گور تعریف و زیرساخت آن را ایجاد کردیم اما بخش مرکزی به دلیل مواجه شدن با آثار و آنچه نیاز به کاوش و بررسی داشت، نیازمند اقدامات دیگری بود. در آن زمان پژوهشگاه میراث فرهنگی وقت با ما مطلقاً همکاری نکرد ( سال‌های و ۱۴۰۰ یا ۱۴۰۱) که پژوهش‌ها ادامه یابد و حتی به درخواست بررسی ژئوفیزیک ما پاسخ ندادند.
تمام زمین های بخش کاوش در شهر گور خریداری شد
اما افشین ابراهیمی معاون میراث فرهنگی استان فارس که مدتی مدیریت پایگاه‌های جهانی هم بر عهده داشت و در سال ۸۶ مدیر پایگاه شهر گور بوده درباره کاوش‌های باستانی در این شهر و شرایط حفاظت از این نقاشی‌ها چنین می‌گوید:
در شهر گور یک ترانشه آرامگاهی هست که سال ۸۴ خانم لیلی نیاکان کاوش کرد، سپس برای حفاظت از نقاشی‌های این گور نامه‌ای به پژوهشگاه ارسال کرد تا تیم حفاظت راهی منطقه شود.
وی افزود: من عضو این گروه ۴-۵ نفره بودم که سال ۸۵ راهی محوطه شدیم و نقاشی‌ها را حفاظت و تثبیت کردیم. دو هفته در محل مستقر بودیم. این گورها شامل دو تابوت است و آثار نقاشی، که کف اثر نقاشی هندسی هست و روی بدنه‌ها تصویر این نقاشی‌ها. سال بعد یعنی ۸۶ من رییس پایگاه شهر گور شدم. تمام زمین‌های شهر گور متعلق به مردم است و نقشه و سند دارند. من تنها کاری که توانستم انجام بدهم خریداری بخش کاوش شده بود.
هاشمی تأکید کرد: در واقع زمین نقاشی‌ها و گورها برای میراث فرهنگی تملک و خریداری شد. اقدام بعدی زدن یک سقف حفاظتی بر روی این گورها بود که در زمان خود کار مهمی محسوب می شد و همان اقدام موجب حفاظت آثار تاکنون شده است.
وی ادامه داد: علاوه بر پاکسازی، حفاظت و تثبیت نقاشی‌های پیشین، نقاشی‌های دیگری هم پیدا شد که استحکام‌بخشی و تثبیت کردیم و دورتادور ترانشه را کاهگل کردیم تا ریزش نکند. مرحله بعدی ساماندهی است که قرار است آن سقف فلزی به روز شود و دور ترانشه یک حفاظت شفاف قرار بگیرد ( البته نه حفاظ شیشه‌ای الزاما). یک حفاظ شیشه‌ای هم دور نقاشی‌ها قرار می‌گیرد با ارتفاع بیشتر، سقف هم به روز و خوش سیما می‌شود.
بخش کوچکی از کفه هم با چوب مفروش می‌شود که پژوهشگران روی آثار حرکت نکنند، البته کل این اقدامات یک ایده است که باید تبدیل به طرح شود، به شورای فنی استان و وزارتخانه برود و در صورت تصویب اجرا شود.
توقف کاوش ها در شهر گور از سال ۸۴
هاشمی با بیان اینکه متاسفانه از سال ۸۴ به بعد کاوشی در شهر گور انجام نشده است، گفت: یک جای محدودی ژئو فیزیک شده اما کاوش نه. تخت نشین شهر گور که خانم نیاکان حدس می‌زنند آتشکده یا نیایش‌گاه باشد یا تخت‌نشین خیلی نفیس است اما اوضاع خوبی ندارد. سنگ‌ها پراکنده شده‌اند و نیازمند کاوش و ساماندهی هستند تا شأن واقعی خود را بیابد.
وی تاکید کرد: پس از بازید وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، تصمیم بر این شد طرحی برای تداوم کاوش باستان‌شناسی تهیه و پس از تایید پژوهشگاه کار آن آغاز شود، شاید زیر زمین‌های کشاورزی آثار باشد اما تملک زمین‌ها هزینه سرسام‌آوری دارد و از توان پژوهشگاه خارج است.
راه اندازی سایت موزه در شهر گور
این در حالی است که محمد ثابت اقلیدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس درباره شهر گور چنین می گوید: اولین و آخرین کاوش باستان‌شناسی کاوش سال ۸۴ بوده که پس از آن سالیان سال به این اثر پرداخته نشده و کاوشی صورت نگرفته بود. پس از بازدید آقای صالحی امیری از شهر گور، در گام نخست مرمت این آثار در دستور کار قرار گرفت. فاز نخست مرمت نقاشی‌ها، گورها و کف آن‌ها انجام دادیم. سازه‌ای برای این اثر تهیه شده که تبدیل به سایت موزه شود به نحوی که گردشگر بتواند اثر را ببیند.
وی افزود:چون اینجا یک آتشکده وجود دارد، آقای وزیر دستور دادند با مشارکت پژوهشگاه میراث فرهنگی و امور پایگاه‌ها کاوش‌های باستان‌شناسی آتشکده شهر گور هم آغاز شود، تاکید وزیر این بود کاوش‌های باستان‌شناسی حتماً در شهر گور انجام شود.
ثابت اقلیدی تصریح کرد: یک بحث دیگر در شهر گور بحث مسیر دسترسی است. ما در حال انجام یک مطالعاتی هستیم که یک دسترسی ایمن به مرکز شهر گور از شهر فیروزآباد ایجاد کنیم. یک مسیر دسترسی اولیه وجود دارد اما قرار شد ابتدا مطالعات اولیه را انجام دهیم تا بتوانیم مسیر را بهسازی کنیم تا یک مسیر ایمن و استانداردی را برای شهر گور ایجاد کنیم.
انتهای پیام
