جلوه‌های بعثت پیامبر در شعر فارسی
همایون علیدوستی، شاعر و پژوهشگر ادبی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تبریک بعثت پیامبر نور و رحمت حضرت محمد مصطفی (ص) و با اشاره به اینکه جلوه‌های این رویداد وحیانی در زبان و ادبیات فارسی به‌ویژه شعر ظهور و بروز یافته است، اظهار کرد: مبعث روزی است که مأموریت الهی و پیام وحی به واسطه جبرئیل بر خاتم پیامبران نازل و رسالت الهی ایشان در دعوت مردم به توحید آغاز شد که شاعران و اهل سخن نیز به‌ویژه در عصر معاصر و در قالب شعر آئینی به این موضوع پرداخته‌اند.
وی با ذکر اینکه آثار منظوم گذشته بیشتر معطوف بر مدح و نعت پیامبر (ص) هستند و کمتر به موضوع بعثت ایشان پرداخته‌اند، ادامه داد: بسیاری از شاعران بزرگ ادبیات فارسی در اشعار خودشان اشاراتی به موضوع بعثت دارند اما منظومه اختصاصی برای این موضوع از شاعران کهن در دست نداریم که علت آن شاید غالب بودن تفکر سنی باشد که قائل به تاریخ مشخصی برای واقعه مبعث پیامبر (ص) نیستند.
علیدوستی تصریح کرد: مواردی از اشاره شاعران به مبعث در برخی ابیات می‌توان یافت از جمله عطار که در منطق‌الطیر آورده است: «بعثت او سرنگونیِ بتان، امت او بهترینِ امتان» یا جمالالدین عبدالرزاق اصفهانی در ترکیببند مشهورش: ای مذهب‌ها ز بعثت تو، چون مکتب‌ها به عید نوروز.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه برخی شاعران بزرگ نیز اشارات تلویحی به موضوع بعثت در ابیات خود دارند، افزود: مثلاً حافظ شیرازی در بیت «نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت، به غمزه مسئلهآموز صد مدرس شد» اشاره‌ای عرفانی به موضوع بعثت پیامبر (ص) دارد.
جلوه‌های بعثت در شعر معاصر
علیدوستی با اشاره به جلوه‌های بعثت در آثار شاعران معاصر، بیان کرد: طاهره صفارزاده، شاعر سپیدگوی معاصر در منظومه زیبایی با عنوان «بر شانه‌های عبدالله» سروده است:
و ما
مجذوب آن دو پاره نوریم
کز آسمان می‌آمد
و می‌نشست
بر دو شانه عبدالله
و از دو شانه عبدالله
برمی‌خاست
به هم می‌پیوست
و سایبان سرش می‌شد
آن رمز آسمانی
نخست با پدر توحیدی‌ها
با ابراهیم بود
و بعد
به اَمر خداوند
در طول صخره‌های زمان
خود را دوان دوان
رساند؛
به خاتم نوآوران
به ابن عبدالله
شاعر آئینی چهارمحال و بختیاری با تأکید بر اینکه جلوه‌های بعثت در آثار شاعران آئینی بیشتر مشهود است، توضیح داد: برگزیده شدن پیامبر خاتم (ص) از سوی حضرت حق و بعثت در بسیاری از این سروده‌ها به‌عنوان نقطه آغاز برای تجلی خوبی‌ها و صفات پسندیده و فضیلت‌های انسانی معرفی شده است.
علیدوستی با تصریح اینکه بعثت کلیدواژه بیان حقایق و تبیین فضائل اخلاقی است، افزود: همچنان که پیامبر گرامی اسلام (ص) در حدیثی فرمودند: «انّی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» یعنی من برانگیخته شدم تا صفات ستوده انسانی و شرافت‌های اخلاقی را کامل کنم.
شعر؛ ابزار کارآمد برای انتقال آموزه‌های دین
این پژوهشگر ادبی با یادآوری اینکه شعر فارسی یک ظرفیت عظیم برای انتقال آموزه‌های دینی و معارف اسلامی است، اظهار کرد: شعر یک ابزار هنری کارآمد برای پرداختن به موضوع بعثت و تبیین اهداف متعالی و انسانی پیامبر نور و رحمت حضرت محمد (ص) است که امروز این کارکرد قوی و نقش‌آفرینی را به ویژه در اشعار آئینی شاعران جوان، مؤمن و متعهد مشاهده می‌کنیم.
این شاعر آئینی چهارمحال و بختیاری در پایان با اشاره به آثار متعدد خود به زبان‌های فارسی و ترکی و در قالب‌های نیمایی و کلاسیک با موضوع بعثت، قصیده‌ای را برای حُسن ختام این گفت‌وگو به مخاطبان گرامی تقدیم کرد:
شب بعثت شب نور و یقین است
شب بعثت تجلی‌بخش دین است
شب مستی، شب حیرت، شب عشق
شب دیدار رب العالمین است
شب است اما نه چون شب‌های دیگر
شب است اما شبی صبح‌آفرین است
صدایی می‌رسد از گلشن وحی
صدای شهپر روح الامین است
شب از بوی دلاویز رسالت
پُر از عطر گلاب و یاسمین است
هزاران روز قربان چنین شب
که با مهر خداوندی عجین است
شب تکرار «إقرا باسم ربک»
شب واللیل و والزیتون و تین است
سلامٌ فیه حتی مطلع الفجر
که شب با لطف رحمانی قرین است
محمد (ص) جان جان جان عالم
که خاک درگهش مُهر جبین است
زبان لال است از تکرار نامش
مگر گوش حسودی در کمین است
شب بعثت شب شیدایی هوش
هبوط عشق بر روی زمین است
به شهر مکه در دریایی از نور
حرا انگشتر و احمد نگین است
چنان نور از وجودش می‌تراود
که مهر از ماه رویش شرمگین است
چنان روشن که دست شب به حسرت
ز باغ دامنش آئینه چین است
چنان زیبا که روح پاک هستی
نمایان زان وجود نازنین است
فلک خم کرد قد از بس که والاست
فرو افتاد کوه از بس متین است
نسیم نرم گفتارش دلاویز
سکوتش چون کلامش دلنشین است
به غیر از راستی در او نبیند
هر آن‌کس را که چشم راستین است
نخستین گل به باغ آفرینش
نخستین انتخاب عشق، این است
شب بعثت شب «إنا فتحنا»
شب فتحً لک فتحاً مبین است
