اصفهان دیگر شهر جامع نیست؛ لزوم بازاندیشی در مدیریت شهری
به گزارش خبرنگار مهر، محمد عیدی نجف‌آبادی، در چهاردهمین آئین نکوداشت هفته اصفهان که شامگاه پنجشنبه در اتاق بازرگانی این شهر برگزار شد، با بیان سخنانی دقیق و تأمل‌برانگیز، وضعیت کنونی اصفهان را از منظر تاریخی، اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار داد. وی ضمن اشاره به چالش‌های مدیریتی و فرهنگی پیش روی این شهر، بر لزوم بازنگری در مدل‌های اجرایی و ذهنی حاکم تاکید کرد.
عیدی سخنان خود را با طرح دو پیش‌فرض اساسی آغاز کرد: نخست آنکه مدل‌های اجرایی موجود باید بازتاب‌دهنده و توصیف‌کننده واقعیت‌های بیرونی باشند، نه محصول ذهنیات مدیریتی؛ و دوم اینکه علوم انسانی باید در مواجهه با مسائل پیچیده‌ای نظیر بحران آب و محیط‌زیست نقش‌آفرینی کند.
وی در این‌باره گفت: اگرچه متخصصان حوزه‌های فنی و زیست‌محیطی برای حل معضلات ضروری هستند، اما علوم انسانی نیز باید وارد میدان شده و بستری برای درک عمیق‌تر این مشکلات فراهم کند.
بازخوانی هویت تاریخی اصفهان از ناصر خسرو تا امروز
این اصفهان‌شناس با اشاره به روایت ناصر خسرو از اصفهان در قرن پنجم هجری تصریح کرد: ناصر خسرو، در سفرنامه خود، اصفهان را شهری زیبا با طبیعتی سالم و شبکه ارتباطات انسانی قوی توصیف می‌کند. او از بازارهای پررونق و ساختار اجتماعی فعال این شهر یاد کرده و اصفهان را به عنوان شهری جامع و برتر نسبت به دیگر شهرهای پارسی‌گوی معرفی می‌کند.با بررسی متون تاریخی، مانند کتاب محاسن اصفهان، نتیجه گرفت که این ویژگی‌های برجسته اصفهان تا دوران صفوی نیز تداوم داشته است.
وی در ادامه افزود: اگر ناصر خسرو امروز سر از قبر برآورد، آیا باز هم می‌تواند اصفهان را جامع‌ترین شهر بداند؟ آیا شهری که زمانی زیست‌پذیر و پویا بود، امروز توانسته هویتش را حفظ کند؟
سه ویژگی اساسی برای شهر جامع امروز
عیدی سه ویژگی کلیدی برای شهری جامع و پیشرفته در دنیای امروز برشمرد:
۱. زیست‌پذیری: شهری که هم از منظر عینی و هم ذهنی بتواند کیفیت زندگی بالایی برای ساکنانش فراهم کند.
۲. اخلاق حیات‌محور: نگرشی که به جای انسان‌محوری صرف، به حقوق و ارزش حیات تمامی موجودات، از جمله طبیعت، احترام بگذارد.
۳. معناگرایی: شهری که از حافظه تاریخی خود بهره گرفته و شهروندانش در تولید روایت‌ها و هویت‌سازی نقش فعال داشته باشند.
اصفهان و پدیده فرا فرهنگی: چالش‌ها و فرصت‌ها
این پژوهشگر با بررسی پدیده فرا فرهنگی، از آن به عنوان یکی از چالش‌ها و فرصت‌های بزرگ جهان امروز یاد کرد. وی ضمن اشاره به آمارهای جهانی مهاجرت، گسترش شبکه‌های ارتباطی و تغییر ساختارهای فرهنگی، گفت: پدیده فرا فرهنگی، الگویی جدید برای توصیف ساختارهای فرهنگی در جهان امروز است. این پدیده مرزها را درنوردیده و تعاریف سنتی از شهر، روستا و جامعه را دگرگون کرده است.
وی تأکید کرد: اصفهان در گذشته نیز با بهره‌گیری از قابلیت‌های فرا فرهنگی توانسته بود موقعیت ممتازی در شبکه ارتباطی جاده ابریشم کسب کند.
عیدی افزود: اصفهانی‌ها در طول تاریخ، تضادها را نه تنها نفی نمی‌کردند، بلکه با تبدیل آن‌ها به توافق، خلاقیت و توسعه ایجاد می‌کردند. این الگوی خود اصفهانی خوب می‌تواند برای شهرهای دیگر نیز الهام‌بخش باشد.
مدل‌های جدید برای مدیریت شهر در جهان فرا فرهنگی
عیدی با انتقاد از مدیریت‌های سنتی و دستوری در شهرها، بر لزوم ایجاد مدل‌های اغنایی و مشارکتی تأکید کرد. وی گفت: شهرهای نویسندگانی، مدلی است که در آن تمام شهروندان نقش مولد روایت و هویت دارند و مدیریت شهری به جای سخنگویی، شنونده‌ای خوب و تسهیل‌گر است.
این پژوهشگر در پایان سخنانش از مسئولان و مدیران شهری خواست تا با درک اقتضائات پدیده فرا فرهنگی و استفاده از ظرفیت‌های بومی، هویت جهانی اصفهان را تقویت کنند و این شهر را به الگویی برای زیست‌پذیری و پایداری تبدیل نمایند.
این سخنان هشدارآمیز، بازتاب‌دهنده ضرورت بازنگری جدی در مدیریت شهری و توجه به الگوهای نوین در مواجهه با چالش‌های جهانی است.
